Toolkit

In de Toolkit staat alles
wat een journalist moet weten

Bronnen

Een belangrijke term in de journalistiek is ‘bron’. Een bron is de oorsprong van de informatie. Dat kan bijvoorbeeld een website zijn, een interview met iemand, een (radio) programma of een krant. Ook zijn er persbureaus die allerlei persberichten vrijgeven, zoals het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP.nl). Veel nieuwsmedia maken gebruiken van het ANP Dit is een goede bron. Je hebt goede en minder goede bronnen: goede bronnen – zoals het ANP – zijn bronnen die je bijna altijd kunt vertrouwen. Een aantal verschillende soorten bronnen zijn bijvoorbeeld: persbureaus, kranten, organisaties, internet, personen, social media en onderzoek. Als je niet zeker bent of jouw bron de waarheid brengt, is het geen goede bron. Je kunt de informatie dan alsnog wel gebruiken, maar je moet de informatie alsnog op andere manieren controleren.



Nieuwsitems

In dit lespakket leer je verschillende nieuwsitems maken, namelijk: Het nieuwsbericht Het betoog De column De fotoreportage De nieuwsvideo


Het nieuwsbericht

Een nieuwsbericht is een geschreven artikel, dat als doel heeft om de lezer op een snelle en duidelijke manier op de hoogte te brengen van het nieuws. Alle vijf de W’s en de H zijn er duidelijk in terug te vinden. Dit betekent dat je niet om de feiten heen draait, maar dat lezers direct kunnen begrijpen wat er aan de hand is.

Checklist

  • Het nieuwsbericht in de Nieuwstool is niet langer dan 220 woorden
  • Het gaat maar over één onderwerp
  • Er zit absoluut geen mening in
  • De vijf W’s en de H zitten duidelijk in de tekst
  • Het nieuwsbericht bestaat uit:
    • de kop (de titel)
    • de lead (een korte, vet gedrukte samenvatting van twee zinnen)
    • alinea’s (klein)
  • De tekst is ‘oprolbaar’ zodat het belangrijkste nieuws als eerste wordt gelezen en het minst belangrijke nieuws als laatst.

Het betoog

Het betoog is een overtuigende tekst, waarin een journalist op een zakelijke manier de lezer probeert te overtuigen van zijn mening. In een betoog wordt altijd een stelling neergezet, bijvoorbeeld: ‘De leeftijd waarop je kunt beginnen met je rijbewijs, moet verlaagd worden naar 17 jaar’ waarna de journalist redenen (dat noemen we argumenten) opsomt waarom hij het eens is met deze stelling. Ook schrijft hij op waarom mensen het er niet mee eens zouden kunnen zijn, maar hij vertelt meteen waarom deze mensen ongelijk hebben.

Checklist

  • Het betoog in de Nieuwstool is niet langer dan 340 woorden
  • Er zit een duidelijke stelling in
  • e toon van het artikel is zakelijk
  • De vijf W’s en de H zitten in je hoofd, niet per se in de tekst
  • Een betoog bestaat uit:
    • de kop (de titel)
    • en inleiding (waarin de stand van zaken wordt beschreven)
    • een stelling (waarin de journalist zegt wat hij vindt)
    • een alinea met argumenten voor
    • een alinea met argumenten tegen
    • een alinea waarin de argumenten voor het winnen van de tegenargumenten
    • een conclusie waarin de belangrijkste argumenten nog een keer op een rijtje worden gezet en je duidelijk nog eens je mening geeft.

Een column

In kranten en op nieuwssites geven journalisten soms in een aparte kolom (daar komt het woord column vandaan) hun mening over iets actueels. Dat commentaar schrijven ze op een eigen, persoonlijke manier. Vaak doen columnisten dat op een humoristische manier of op een geërgerde manier. Ze zijn in ieder geval niet zakelijk. In een column hoef je niet alle W’s en de H te verwerken van datgene dat je wilt beschrijven, maar je moet ze wel weten, zodat jij er je eigen, persoonlijke column over kunt schrijven.

Checklist

  • De column in de Nieuwstool is niet langer dan 150 woorden
  • et gaat over iets actueels, maar je geeft er een eigen draai aan
  • De mening van de journalist komt naar voren
  • De vijf W’s en de H zitten niet in de tekst, wel in je hoofd
  • De column bestaat uit:
    • een pakkende kop (de titel)
    • een middenstuk
    • een ‘uitsmijter’ (een zin die blijft hangen bij de lezer: waar je over nadenkt of om moet lachen)
    • bronvermelding
  • In een column zitten grapjes, vergelijkingen of mooie beschrijvingen om het verhaal aantrekkelijk te maken.

De fotoreportage

De fotoreportage is een verzameling van een aantal foto’s over een onderwerp. Het wordt in kranten en op websites vaak gebruikt om verslag te doen van een evenement. Een festival, zoals Lowlands bijvoorbeeld. Maar het kan ook een verzameling van foto’s zijn, afgeleid van het nieuws. Als er steeds meer mensen naar de Voedselbank gaan, kan een fotograaf een ‘kijkje achter de schermen’ nemen met zijn camera. Of wanneer in het nieuws komt dat bejaarden steeds minder bezoek krijgen, kan een fotograaf mooie foto’s maken van opa’s en oma’s, die alleen in hun huis zitten.

Het bijzondere van de fotoreportage is dat de lezer het gevoel krijgt dat hij of zij er bijna zelf is. Het lastige is dat je bijna zonder woorden een verhaal vertelt. De teksten (de kop, lead en fotobijschriften) die je wél schrijft, zijn extra belangrijk.

Checklist

  • De fotoreportage heeft uiteindelijk niet meer dan zes foto’s
  • Je maakt verschillende soorten: van een gebouw waar het evenement in plaatsvindt, tot mensen die samen praten, tot mensen die in de camera kijken etc. Je probeert zoveel mogelijk kanten van het evenement of van het nieuws te laten zien.
  • Het gaat over een actueel evenement of is afgeleid van het nieuws
  • De vijf W’s en de H zitten niet in de tekst, wel in je hoofd
  • Bij elke foto staat een fotobijschrift: één of twee zinnen die extra informatie geven
  • De fotoreportage bestaat uit:
    • foto’s natuurlijk
    • een pakkende kop (de titel)
    • de lead (een korte tekst over het evenement dat de lezer interesseert).
    • Fotobijschriften: onder elke foto staat informatie die aanvullend is op de informatie die het fotobeeld geeft.

De nieuwsvideo

De nieuwsvideo is een verslag dat de journalist zelf heeft gefilmd. Videojournalisten gaan met hun camera weleens naar een bijzonder evenement, zoals de première van een film of wachten bij de Rechtbank als de rechter uitspraak doet over een bijzondere zaak. Ook gaan journalisten weleens op bezoek bij speciale mensen of nemen ze een kijkje achter de schermen bij een organisatie of school. In een nieuwsvideo worden beelden van het evenement of bezoek afgewisseld met interviews.

Omdat je met je camera (of misschien film je wel met je telefoon) het oog bent voor de kijker, is het belangrijk om van tevoren te bedenken wat je in beeld wilt brengen. Dat noem je een ‘shotlist’. Je schrijft op wat je wilt opnemen en in welke ruimte. Ook is het belangrijk om van tevoren te bedenken wat je zou willen vragen, als je een interview doet. Wanneer de video online geplaatst wordt, moet er ook een stukje tekst bij geplaatst worden, waarin kort omschreven staat (1 à 2 regels), waar de video over gaat.

Checklist

  • Een nieuwsvideo gaat over een actueel evenement of is afgeleid van het nieuws.
  • Een nieuwsvideo duurt niet langer dan drie minuten.
  • De vijf W’s en de H zitten niet per se in de tekst, maar wel allemaal in je hoofd.
  • Je bent als videojournalist het oog voor de kijker, dus je maakt een lijstje van shots (een ‘shotlist’) waarbij je van tevoren opschrijft wie je gaat filmen en welke ruimtes je gaat filmen.
  • Omdat je filmt, gebeurt alles meteen voor de camera, van tevoren maak je dan ook de vragen, zodat je goed voorbereid bent.
  • Je maakt beelden van mensen die aan het praten zijn, maar je maakt ook genoeg beelden van de omgeving (sfeerbeelden), zodat je die beelden later in de montage kunt afwisselen.
  • Vergeet niet het stukje tekst dat bij de video geplaatst wordt te schrijven.
  • Het nieuwsitem bestaat uit:
    • Een introductie (waarin iemand vertelt wat de kijker gaat zien: in beeld of in een voice-over)
    • Een middenstuk (waarin shots te zien zijn van de ruimte of het evenement en meerdere personen worden geïnterviewd. LET OP: Ook in een nieuwsvideo wordt hoor en wederhoor gepleegd.
    • Een slot waarin een iemand in beeld of in een voice-over iets zegt over het onderwerp, waardoor je weet dat de video is afgelopen. “En dit was het bezoek aan de journalist!” bijvoorbeeld.
    • Muziek of geluid dat je toevoegt aan de beelden.

Meer over

NieuwsMakers is ontwikkeld door

...

NieuwsMakers wordt mede mogelijk gemaakt door

...